پرویز امینی کارشناس و جامعه شناس سیاسی در ادامه یادداشتهای مربوط به انتخابات سال 96  در کانال تلگرامی شخصی خود نوشت:

 یکی از پربسامدترین محورها در ادبیات انتخابات ریاست جمهوری سال 96 بحث بر سر یک دوره‌ای یا دو دوره‌ای بودن ریاست جمهوری روحانی است که این تراکم بحث در این باره نیز منحصر به روحانی است و درباره رؤسای جمهور سابق، سابقه ندارد.

رقبای روحانی بر یک دوره‌ای بودن و همراهان روحانی بر دو دوره‌ای بودن وی اصرار دارند. اما به نظر، هر دو گزاره نادقیق است. گزاره دقیق‌تر این است که «روحانی کماکان رئیس‌جمهور دو دوره‌ای است اما استعداد فراوانی برای یک دوره‌ای شدن دارد». این استعداد با گذر زمان افزایش یافته و در ماه‌های اخیر کمی شتاب داشته است و اگر از سوی رقبای روحانی خطایی صورت نگیرد، می‌توان انتظار داشت روند افزایشی داشته باشد. با این همه خطاست و خطای راهبردی است که رقبای روحانی با چنین پیش‌فرضی به سراغ رقابت با او بروند که او رئیس‌جمهور یک دوره‌ای است. چرا که یک دوره‌ای شدن روحانی یک استعداد است و نیازمند بالفعل شدن است. برخی استعدادهای مهم عبارتند از:

 فقدان یا ضعف جذابیت‌های شخصی

 روحانی نه از خوش مشربی خاتمی با نخبگان و نه زبان «روشنفکری فهم» او برخوردار است و نه از صمیمیت و بی‌تکلفی ارتباط احمدی‌نژاد با توده‌ها و زبان ساده و صریح و «همه فهم» او بهره‌ای دارد. بنابراین نمی‌تواند تعلقی عاطفی و روحی به دلیل جذابیت‌های شخصیتی ایجاد کند. برخی اداها مثل کوهنوردی با چتر! نیز نمی‌تواند این خلاء روحانی را پر کند. این ضعف جذابیت‌های شخصیتی و ناتوانی در ایجاد تعلق عاطفی و روحی، روحانی را در برابر انتقادات و چالش عملکرد، بی‌دفاع می‌کند و ثبات آرای او را متزلزل می‌کند.

رأی منفی بی‌سابقه روحانی

 روحانی رأی منفی حدود 40 درصدی در سطح ملی داشته است که عدد بی‌سابقه‌ای در بین رؤسای جمهور در دوره دوم است و در بین نامزدهای احتمالی انتخابات در رتبه نخست آراء منفی قرار دارد و حتی بیش از جلیلی و بقایی دارای رأی منفی است. این نشانه مهمی از آسیب پذیری روحانی است و مدیریت کردن این نارضایتی با تثبیت و گسترش آن، اولویت تعیین کننده انتخابات است.

 نارضایتی اجتماعی فراگیر از عملکرد اقتصادی روحانی

 درباره اینکه مهمترین مطالبه مردم از روحانی بهبود وضعیت اقتصادی بود و نیز دولت نتوانسته رضایت مردم در این باره را بدست بیاورد، اجماع وجود دارد. این اجماع در مطالبه اقتصادی و این اجماع در نارضایتی از عملکرد اقتصادی دولت، استعداد فراوانی برای یک دوره‌ای کردن روحانی ایجاد می‌کند. اما این استعداد زمانی بالفعل خواهد شد که رقبای روحانی با آرایشی در انتخابات حاضر شوند که این احساس را در جامعه ایجاد کنند که وضعیت اقتصادی در دوره آنها بهتر از تداوم دولت روحانی است.

 ادبیات هپروتی روحانی درباره واقعیات

 شرمنده نبودن به دلیل انجام وعده‌ها، «بدترین پرسش بودن» سؤال از موفقیت دولت در تحقق اقتصاد مقاومتی، عذاب الهی دانستن گرد و خاک خوزستان و اخیرا نیز افزایش نیروی جویای کار را نشانه امیدواری تلقی کردن و... به شکاف روحانی با جامعه منجر می‌شود و نارضایتی‌ها را مضاعف می‌کند. این بخش سخنان روحانی بیشترین ظرفیت برای بازتاب دادن در بین مردم دارد و به قول معروف، تیتر خورش ملس است.

متن کامل مصاحبه‌ای قدیمی از رهبر معظم انقلاب درباره رفراندوم جمهوری اسلامی که توسط پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌ خامنه‌ای منتشر شده، به شرح زیر است:

سوال: ضمن تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید همان‌طور که می‌دانید در آستانه‌ فرا رسیدن هفتمین سالگرد استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران هستیم. شش سال پیش در چنین روزی ملت ما با شرکت گسترده‌ی خود در رفراندم جمهوری اسلامی ایران به جمهوری اسلامی رأی آری داد اگر در این زمینه مطلبی دارید و یا احیانأ خاطره‌ شیرینی از آن روزها به یاد دارید برای ما بیان کنید.

بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم

مطلب در باب روز جمهوری اسلامی و روز رفراندم خیلی زیاد است و البته خاطراتی هم از آن روز طبعاً داریم که لابد نمی‌شود همه? آن مطالب را در این گفتار کوتاه آورد به طور خلاصه روز جمهوری اسلامی یک مقطع تاریخی بی‌نظیری در تاریخ کشور ماست، زیرا که برای اولین بار بعد از صدر اسلام و پس از فَترَت کوتاه اولین سالهای فتح ایران به دست مسلمین یعنی که در آن سالهای کوتاه البته حکومتها تا حدود زیادی اسلامی بودند در طول این تاریخ ممتدی که کشور ما داشته، برای اولین بار بعد از آن فَترَت و بعد از آن دوران کوتاه صدر اسلام یک حکومتی اعلان شد، یک نظامی اعلان شد که دارای دو خصوصیت مردمی بودن و الهی بودن هست؛ یعنی جمهوری اسلامی.

اصلاً این خاطره را با هیچ خاطره‌ای در تاریخ کشورمان نمی‌شود مقایسه کرد. نقطه مکمل و متمم انقلاب بیست‌ودو بهمن بود یعنی خلاصه محصول بیست‌ودو بهمن روز جمهوری اسلامی روز دوازدهم فروردین بود.

از یک نظر دیگر هم روز جمهوری اسلامی بسیار مهم است و آن این‌که این اولین نمونه در دنیای امروز هست که با مکتبها، نظامها، سیاستها، دیدگاه‌های مختلف، شیوه‌های گوناگون حکومت را به مردم دنیا عرضه می‌کند، دارد عرضه می‌شود؛ این اولین نمونه‌ای است که مردم دنیا دارند می‌بینند جمهوری‌های دیگری که اعلان می‌شود جمهوری‌های سوسیالیستی، جمهوری‌های به سبک دموکراسی غربی به انواع واقسامش هیچ‌کدام چیز جدیدی نیست. اصل جمهوری هم چیز جدیدی نبود اما آن جمهوری‌ای که مبانی و ارزشهای اساسی‌اش و قواعد اصلیش از اسلام گرفته شده این یک چیز بی‌نظیری است.

یک خصوصیت دیگر هم در روز جمهوری اسلامی ما هست و آن این‌که آن روز عید فقط ما مردم ایران نیست، بلکه عید همه کسانی می‌تواند باشد که مسلمانند، یعنی نزدیک به یک میلیارد جمعیت. آنها هم، یعنی ملتهای مسلمان عادت کردند که اسلام را در حال دفاع در موضع انفعال، درحال انزوا ببینند. آن وقتی که یک ملتی در موضع تهاجم به قدرتهای سلطه‌گر و تهاجم به نظامهای بشری ناقص قرارمی‌گیرد و اعلان یک جمهوری براساس اسلام می‌کند، این برای همه? ملتهای مسلمان مایه? مباهات و سربلندی است. خلاصه خصوصیات گوناگونی در روز جمهوری اسلامی هست.

خاطره، من البته در آن روز، روز رأی‌گیری کرمان بودم از طرف امام یک مأموریتی به من محول شده بود که بروم بلوچستان و سر بزنم به شهرهای بلوچستان و مردم آن‌جا را از نزدیک دیدار بکنم و پیام امام را برای آن مردم ببرم. پیام محبت و دلسوزی را که ملاحظه می‌کنید از همان روزهای اوّل امام به فکر افتادند که با این مستضعفین دورافتاده‌ای که به کلی فراموش شده بودند، حتی در نظام گذشته ملاطفت و محبت کنند و من را که آن‌جا سابقه داشتم آشنائی نسبتاً زیادی داشتم فرستادند آن‌جا برای این کار.

کرمان رسیده‌بودم من در راه بلوچستان که روز رأی‌گیری بود، در فرودگاه بچه‌های حزب‌الهی و داغ کرمان آمدند، صندوق را آوردند چند تا صندوق بود، هر کدام می‌خواستند که بیاورند من تویش رأی بیاندازم. آنها هم من را می‌شناختند. یعنی سابق که کرمان رفته بودم و مردم کرمان با من آشنا بودند. من هم خیلی به مردم کرمان از قدیم علاقه داشتم مردم خیلی بامحبت و جالب بودند همیشه در چشم من. خیلی لحظه? شیرینی بود برای من، آن لحظه‌ای که این رأی را من می‌انداختم توی صندوق و می‌دیدم آن شور و هیجانی را که مردم کرمان از خودشان نشان می‌دادند در رأی دادن. بعد هم نشان داده شد که خب نودونه درصد آراء به جمهوری اسلامی آری بود.

خاطره‌ای که فقط اشاره می‌کنم مخالفتهایی است که با رأی‌گیری به این شکل وجود داشت که از طرف جناح‌های مختلف این مخالفتها بود. همه هم خودشان را بعدها نشان دادند. هم آن جناح‌هایی که بر مطبوعات کشور مسلط بودند، روشنفکرهای چپ و نیمه چپ و لیبرال و التقاطی، اینها که مطبوعات آن روز را اطلاعات، کیهان آن روز را توی مشت داشتند که خب بحمدالله بعد همه ازاله شدند و روزنامه حسابی دیگری هم نبود. یعنی همین روزنامه? جمهوری اسلامی که نبود روزنامه? دیگری هم که بشود مورد اتفاق باشد همین‌طور. هرچه دلشان می‌خواست می‌نوشتند.

رفته بودند این‌جا و آن‌جا این روشنفکرهای گروهکی سیاسی ملحد و نیمه‌ملحد از شخصیتهای گوناگون نظر خواسته بودند که به نظر شما آری یا نه درست است؟ یا بیائید چندجور حکومت را مطرح کنیم و رأی بگیریم. مقصودشان هم این بود که مردم را از آن یکپارچگی خارج کنند، اگرچه فرقی هم نمی‌کرد یعنی تأثیری هم نداشت.

مردم خب طبیعی بود که به آن شیوه‌های دیگر رأی نمی‌دادند و به خصوص بعداز آنی که امام آنجور صریح فرمودند جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم، نه یک زیاد، لکن آنها کار خودشان را می‌کردند به امید این‌که شاید بتوانند شکاف بیندازند. این رأی زیاد مردم را کم کنند، رأی را تقسیم کنند از این کارها می‌کردند و اوضاعی داشتیم ما در شورای انقلاب با آن جناح لیبرال و به اصطلاح ملی‌گرا که بیشترین خصوصیتشان مخالفت با خط اصیل انقلاب بود که این شیوه‌ای را که بعد هم انجام گرفت این شیوه را اثبات کنیم که این شیوه درستی است.

مصاحبه درباره? روز دوازدهم فروردین. 1364/1/10